Ouderschap na een scheiding          https://www.kidsinbetween.nl/ouderschap-na-een-scheiding/

by Marieke Lips • 29 april 2015

Als ouders is men voortdurend in de weer alle ballen tegelijkertijd omhoog te houden; het gezin, de kinderen, de eigen relatie, werk en sociale contacten. Het vraagt allemaal om aandacht. Dit kan soms een zware taak worden, zeker voor gescheiden partners. Immers is de thuissituatie na de scheiding veranderd en staat men er met de kinderen op sommige momenten wel eens alleen voor. Vroeger kon men op elkaar leunen en de kinderen in hetzelfde huis samen opvoeden. Nu doet de situatie zich voor dat de kinderen de ene keer bij de ene ouder verblijven en dan weer bij de andere ouder, in twee verschillende huizen, wanneer natuurlijk beide ouders in beeld zijn. De gehele context waarbinnen men zich beweegt is eigenlijk veranderd. Voorheen was men het vast ook wel eens niet met elkaar eens, maar werd samen voet bij stuk gehouden juist om de opvoeding vorm te geven. Dit kan na de scheiding ineens drastisch veranderen. Men heeft niet altijd meer scherp dat men als partners uit elkaar gaat, maar dat men altijd de ouders van de kinderen zal blijven en dat zodoende ook na de scheiding samen vorm moet worden gegeven aan de opvoeding.

Onenigheid over de opvoeding
Hoe voelt een kind zich in een situatie waarbij de ouders het niet meer met elkaar eens zijn sinds de scheiding? Professionals kaarten al jaren het loyaliteitsconflict aan. Het gevoel van tussen twee vuren in staan kan heftige vormen aannemen naarmate de scheiding stroever is verlopen. In het geval van een vechtscheiding wordt het kind ingezet als speelbal tussen de ouders. Boodschappen worden over en weer via het kind overgebracht richting de ander. Veelal geen prettige boodschappen voor een kind en boodschappen die het vaak niet eens begrijpt vanuit zijn of haar kindzijn. Het kind weet op den duur niet meer wat goed is om te doen richting beide ouders en absorbeert alle negatieve uitingen die worden gedaan. De invulling die gezamenlijk zou moeten worden gegeven aan de opvoeding verdwijnt naar de achtergrond. Dit met alle gevolgen van dien voor de ontwikkeling van het kind. Maar ook in het geval dat een scheiding in harmonie is verlopen, kunnen zich onenigheden voordoen rondom de opvoeding van het kind. Men probeert na de scheiding immers in eerste instantie de eigen koers te gaan varen en het leven zonder ex-partner opnieuw vorm te geven. Hier hoort ook de eigen perceptie van de opvoeding bij. Kinderen zijn echter gebaat bij structuur en eenduidigheid vanuit beide ouders, vooral ook na een scheiding. Daarom leg ik ouders altijd uit dat het gezin te vergelijken is met een blokkendoos en dat men na de scheiding zal moeten werken om de blokkendoos opnieuw in te richten waarbij alle blokjes weer op de juiste plek terecht moeten komen, vooral voor de kinderen en hier horen bij uitstek opvoedkundige vraagstukken bij.

Praktijkvoorbeeld
Ik geef graag een voorbeeld over de problematiek die kan ontstaan in de communicatie tussen ouders en waardoor de wensen en de opvoeding van een kind onderbelicht raken. Een meisje van 15 met gescheiden ouders wil graag naar een schoolfeest en heeft daar ook een nieuwe jurk voor nodig. Tijdens het eten vraagt het meisje aan moeder of zij in het weekend samen kunnen gaan winkelen en of zij naar het schoolfeest mag. Moeder zegt op alles nee. Zonder enige uitleg en zonder compromis. Er ontstaat een discussie die uitmond in een ruzie. Het meisje belt haar vader huilend op. Het beeld heeft vader bij zichzelf inmiddels geschetst over de thuissituatie bij moeder en tussen ex-partners ontstaat hierdoor een fikse ruzie. De ruzie tussen de ex-partners voert uiteindelijk de boventoon en de vraag van het meisje om naar het schoolfeest te willen, wordt vergeten. De ruzie tussen de ouders zorgt ervoor dat het meisje zich enorm schuldig voelt. Ze besluit om haar ouders voorlopig maar niets meer te vragen. Het schoolfeest laat zij aan zich voorbij gaan. Teleurgesteld en verdrietig want al haar klasgenoten praten over het feest. Ze voelt zich op school buitengesloten doordat zij niet bij het feest was. Een schoolfeest is voor een kind van 15 immers een groot iets.
De ruzie tussen de ouders heeft het in deze casus overgenomen van de vraag die door het kind werd gesteld. De achterliggende opvoedkundige vraag verdwijnt naar de achtergrond en enkel de ruzie overheerst. Hoe kan er dan eigenlijk nog geluisterd worden naar het kind? En hoe kan er nog invulling gegeven worden aan de opvoeding wanneer de communicatie na de scheiding tussen ouders vastloopt en uitmondt in een ruzie? Een ruzie die veel meer op partnerniveau ligt en niet op het ouderniveau thuishoorde!

Voorbeelden als deze doen zich in de praktijk helaas veelvuldig voor. Verhalen die in de praktijk van professionals aan de orde komen. Professionals die hun gespreksvoering doen aansluiten bij de ontwikkeling van kinderen, de stem van kinderen centraal zetten en daardoor als neutrale partij de vertaalslag kunnen maken richting ouders, met het doel om gezamenlijk tot een compromis te komen in lijn met de (realistische) wensen van het kind en de balans binnen het gezin. Dit zodat men de opvoeding als ouders ook na de scheiding nog steeds samen zorgvuldig kan invullen.

Door: Marieke Lips